BERRIAK
Pirinioetako Lan Elkartearen osoko bilkurak Pirinioez Gaindiko Gazteen Ibilbide Orria (2024-2030) onartu du Tolosan
2024ko azaroaren 26
Pirinioetako Lan Elkarteak (PLE) -Nafarroako Foru Erkidegoak parte hartzen duena- "Pirinioez Gaindiko Gazteriaren Ibilbide Orria (2024-2030)" onartu du gaur Tolosan (Frantzia), erakunde hori osatzen duten eskualdeek bakearen, elkartasunaren eta justizia sozialaren alde duten konpromisoa azpimarratzen duen adierazpen batean. Ana Ollo Hualde bigarren lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetza, Kanpo Ekintza eta Euskara kontseilariak osoko bilkuran defendatu duenez, "belaunaldien arteko erreleboak garrantzi handia du Pirinioetan, gizarte- eta lurralde-kohesioaren ikuspegitik, bai eta hizkuntza-aniztasunaren aldeko konpromiso berezia ere, eskualdeetako hizkuntzak – euskara, besteak beste – babestuz, sustatuz eta zabalduz".
Nafarroak, 2025 urtearen amaieran, sei eskualdeak eta Pirinioen inguruko estatu bat biltzen dituen erakunde horren lehendakaritza hartuko du, eta bide luzea egin du Pirinioetako eremuari eragiten dioten hainbat sektoretan belaunaldien arteko erreleboa bultzatzeko, despopulazioaren fenomenoak mehatxatuta. Besteak beste, Intia programa (Landa Garapeneko eta Ingurumeneko departamentua) nekazal edo abeltzaintzaren eremuan, eta merkataritza txikiari buruzko beste bat Industria departamentuaren eskutik, Nafarroako Gobernuaren beste ekimen batzuen artean, funtsezko sektore horri begira.
Gainera, Ollo lehendakariordeak Europar Batasuneko Urte Anitzeko Finantza Esparruak eskaintzen dituen sinergiak aprobetxatu behar direla berretsi du "mugako lurraldeak kohesionatzeko eta Nafarroako departamentu eta eragile sozioekonomiko guztiekin elkarlanean espazio erresilienteagoa, berritzaileagoa eta interkonektatuagoa lortzeko". Halaber, aurrera egin behar da "Mugaz Gaindiko Lankidetzaren Europako Mekanismoa (ECBM) definitzeko eta aplikatzeko ezinbesteko premian, Pirinioez gaindiko lurraldeak aurre egin behar dien lege- eta administrazio-oztopoak konpontzen lagunduko duen tresna gisa".
Nafarroako ordezkaritza, Gobernuaren kasuan, Ana Ollo bigarren presidenteordeak eta Memoria eta Bizikidetza, Kanpo Ekintza eta Euskara kontseilariak, Sergio Pérez Garcia Kanpo Ekintzako zuzendari nagusiak eta Iñaki Martínez de Virgala Eskualdeen arteko Lankidetza eta Kanpo Herritartasun zerbitzuko zuzendariak osatu dute. Gizarte-eremutik, Antonio Esténoz, Nafarroako Gizarte Ekonomiako Enpresen Elkarteko (ANEL) zuzendari nagusia eta JEUNESS eta ETESS proiektuetako taldeburua, "Gazteak, funtsezko gaia Pirinio osorako" izeneko mahai-inguruan izan da.
Bere hitzaldian, presidenteordeak Azaroaren 25a, Emakumearen aurkako Indarkeria Ezabatzeko Nazioarteko Eguna dela eta egindako mobilizazioei babesa adierazi die. "Emakumeen aurkako indarkeria minimizatzeak, erasoak eta birbiktimizazioa betikotzeaz gain, oinarrizko eskubideak urratzen ditu eta elkarbizitza demokratikoa arriskuan jartzen du", ziurtatu du.
Klima-aldaketaren aurkako borroka eta kogobernantza arriskuen kudeaketan
Okzitaniako lurraldea anfitrioi gisa aritu den osoko bilkura honetan, adierazpen instituzional bat onartu da, Europak eta munduak gaur egun bizi duten egoeraren aurrean sentibera izan dena. Hala, testuak dioenez, eta Ollo lehendakariordeak bere hitzaldian azpimarratu duenez, "Osoko Bilkurako kideek, Ekialde Hurbilean, Ukrainan eta munduko beste leku batzuetan gertatzen diren gatazken jakitun, lankidetzak bake- eta elkartasun-faktore gisa duen garrantzia berretsi nahi dute".
Gainera, eskualdeek lurralde-mailan duten protagonismoaren garrantzia errepikatzen da, kohesioa eta gobernantza hainbat erronka eta arriskutako maila ugaritan sustatzeko edo energia berriztagarrien aldeko apustua egiteko, hidrogeno berdea edo Pyrenees4Clima proiektua kasu, beharrezko trantsizio energetikorako eta klima-aldaketaren ondorio tragikoei aurrea hartzeko, Valentziako azken DANAn gertatutakoa ikusi den bezala. Azkenik, belaunaldien arteko erreleboaren ikuspegitik, Adierazpenak mugaz gaindiko lurralde horietako gazteen garrantzia aldarrikatzen du.
"Pirinioetako gazteentzako etorkizun iraunkorra eraikitzeko, gazteriari buruzko gaiak barne hartzen dituzten politika publikoak garatu behar dira, bereziki, ikasketetan zehar hezkuntza, enplegua eta mugaz gaindiko mugikortasuna lortzeko beharrari erantzuteko. Gazteei lekua emateak hurrengo belaunaldiarekin lan egitea esan nahi du, mundu bidezkoago, solidarioago eta jasangarriago bat sortzeko ", azaltzen da aurrerago gazteen aldeko konpromiso zehatzagoak xehatzen dituen Adierazpenean. Horien artean, "Pirinioen erakargarritasuna indartzea, prestakuntza-aukerak zabalduz, ikasleen mugikortasuna eta enplegu-aukeren dibertsifikazioa", eta "eskualdeetako hizkuntzekiko konpromisoa, Pirinioetako biztanleek, bereziki gazteek, hizkuntza horiek ikastea eta erabiltzea lagungarria baita Pirinioetako nortasuna zaintzeko".
Pirinioetako Lan Elkarteak argi berdea eman dio "2024-2030 Pirinioez Gaindiko Gazteen Ibilbide Orriari", bost lehentasunetan oinarrituta: Hezkuntza, enplegua eta digitala; Aisia, Turismoa, Mugikortasuna eta Garraioa; Kultura, hizkuntza eta nortasuna; Ingurumenaren babesa eta garapen iraunkorra; eta Parte-hartzea eta lankidetza.
Interreg Poctefa ekimenaren bigarren deialdia
PLE/CTP mugaz haraindiko lankidetzako eskualde arteko erakundea da, 1983an sortua, eta Pirinioetako mendikatean zehar elkarrekin bizi diren lurralde-kolektibitateek osatzen dute. Kide dira Frantziako Nouvelle-Aquitaine eta Occitanie/Pyrénées-Méditerranée eskualdeak; Aragoiko, Kataluniako, Euskadiko eta Nafarroako autonomia-erkidegoak, eta Andorrako Estatua.
Foru Gobernuaren Kanpo Ekintzako Planak (2021-2024) bere egiten ditu PLE/CTPren helburuak, eta lankidetza sustatzeko tresna nagusietako bat Interreg Poctefa Europako funtsen programa da, guztira 240 milioi euro baino gehiago dituena 2021-2027 aldirako. Lehen deialdia 2024. urtearen amaieran ebatzi zen, eta Nafarroak parte hartu zuen 35 proiektuk Europako finantzaketa lortu zuten.
Osoko bilkura honetan, halaber, Pirinioetako eremuko proiektuetarako bigarren deialdiaren garapena ezagutu da. Deialdi hori 2025. urtearen hasieran izango da, eta udazkenean ebatziko da. Une horretan, aurreikusita dago Nafarroak, gainera, Frantziako eskualdearen lekukoa hartzea PLEren buru.
