ALBISTEAK
Pirinioko Mahaiak baliabide gehiago eskatu ditu despopulazioa geldiarazteko
2023ko martxoaren 3
Pirinioko Mahaia Ekialdeko Pirinioetako tokiko ordezkariek osatzen dute, eta dei egin die Nafarroako alderdi politikoei eta erakundeei despopulazioaren aurkako neurriak areagotu eta arintzeko. Mabel Cañada presidenteak bozeramaile lanak egin ditu astearte honetan Iruñean eman duten prentsaurrekoan.
Pirinioko Mahaiak argi utzi nahi izan du jakin badakitela azken urteotan, besteak beste, Proiektu Estrategikoen Zuzendaritza Nagusia martxan jarri dela, baina beldur dira “nahikoa ez dela izango populazio-arazoa konpontzeko, gero eta handiagoa baita".
Mahai buruak adierazi duen bezala, “ez da soilik jendea ez bizitzea Pirinioetan, gazteak joan eta ez itzultzea, adinekoak zerbitzu faltagatik joan behar izatea eta, gainera, erreleborik ez egotea. Horrek esan nahi du dendak bezero faltagatik edo belaunaldi-erreleboko faltagatik iraungitzen direla, bankuek eta aurrezki-kutxek ordutegiak eta arreta-egunak murrizten dituztela, telefono-konpainiek estaldura emateari uzten diotela, eta, pixkanaka, lurraldea hiltzen ari dela, kamioiak baino ez datozela gure egurra eramatera. Kate bat da,… erori egiten den eta ezer zutik geratzen ez den arte gelditzen ez den domino fitxa bat bezalakoa da. Eta biztanleriaren urteko datuek hala egiaztatzen dute.
Aurrekariak
2016an Pirinio Bizirik, Txantxalan eta Lan eta bizi elkarteek Ekialdeko Pirinioetarako egindako 5 minutuko gizarte-ekimenetik, talde parlamentario guztien babes esplizitua jaso zenetik, urrats asko eman dira. Amaitzear dagoen legegintzaldi hau, 2019-2023, izan da 2020an idatzi zen Pirinioetako plana abian jartzeko arduraduna. Bide orri bat, Pirinioetako despopulazioa eta utzikeria instituzional egoera hori geldiaraztera bideratua.
Nafarroako Gobernuan berariazko Zuzendaritza Nagusi bat sortu da, Proiektu Estrategikoak, eskualdearekin eta toki entitateekin, Cedernarekin eta Nasuvinsarekin batera lan egiten duena. Talde tekniko bat sortu da, Gu Pirinioa, Pirinioetako Planari eta Pirinioetako Mahaiaren inguruan partaidetza-sistema koordinatzeari buruzkoa.
Lurraldeko bizilagunak osatzen dituzten lantaldeek osatzen dute talde hori eta ekintzailetza, etxebizitza, hezkuntza, turismo, kultura eta abarreko proiektuak bultzatzen ditu.
Mahaiak 8 urteko lana partekatu nahi du Nafarroako gizartearekin, Pirinioetan ez ezik, beste lurralde batzuetan ere, hala nola Pirinioaurrean, Lizarraldean edo Zangozako eskualdean, bizi den errealitate zaila agerian uzteko.
Eta zer behar dugu despopulazioari aurre egiteko?
Funtsezkoa da egindakoari eustea eta hurrengo legegintzaldian jarraipena ematea. Hori dela eta, Mahaiak arku politiko osoaren inplikazioa eskertu du, eta adostasunerako eta lankidetzarako bide horri eusteko beharra azpimarratu du, baita elkarlan hori zabaltzekoa ere. Haiei, alderdi politikoei, errebindikazio garrantzitsu eta premiazko batzuk gogorarazten dizkiete.
Arau-garapenari dagokionez:
• Pirinioari buruzko legebiltzarreko ponentzia mantentzea
• Despopulazioaren Legea urgentziaz prestatzea
• Tokiko Mapa garatzea
• Pirinioetako gizarte-egiturarekin bat ez datozen ratioak dituzten lege edo araudi guztiak aldatzea
• Administrazioa arintzea, izapide burokratikoei eta dirulaguntzei dagokienean
Arlo zehatzetan:
• Etxebizitza: despopulazioak neurri ekonomiko eta sozialak eskatzen ditu, pertsonen iraunkortasuna eta erakarpena errazteko. Horregatik, gizarte-alokairuko etxebizitzei hirietako higiezinen merkatuko prezioak aplikatzea kontraesankorra da.
• Hezkuntza: bi egoera jasangaitz ditugu, urtero lantzen direnak, eta zuzendu egin behar direnak. Alde batetik, Pirinioetako udalen defizita eskolen kudeaketagatik. Kontraesana da urtero aurrekontu-zuzenketa baten bidez zuzendu behar izatea. Beharrezkoa da Hezkuntza Sailak defizit hori modu estruktural batean onartzea. Bestalde, bigarren hezkuntzako ikasleen garraioari dagokionez, Foru Agindua aldatzea eskatzen dugu, ratioak Nafarroako geografia osoko errealitatera egokitu daitezen. Aurten, gurasoen autoantolaketaren eta hezkuntzaren partaidetzaren bidez konpondu da. Departamentuak esan digu datorren urtean ez duela aurreikusten egoera hori aldatzea.
• Osasunari dagokionez, gure hiru osasun-zentroetako plantillak definitu behar dira, eta inguruko zerbitzuen beharretara egokitu. Modu egonkorrean betetzen
ez diren plazak direnez, beste modu batean definitu beharko lirateke, eta horiek betetzeko eta egonkortzeko formula aldatu.
• Azpiegiturak: Negua dator eta elurra egiten duenean herriak berriz ere argirik gabe geratzen dira. Bizilagunentzako arazo izugarriak, Otsagabiako egoitzan gertatutakoa kasu (igogailurik, argirik, zerbitzurik ez). Gure eskubideekin bat datozen konponbideak eskatzen ditugu.
• Komunikazioak: Interneteko eta gaitasun energetikoko zerbitzuak bizkortzea, ekintzailetza eta enplegu-sorrera errazteko.
Neurri sendoak bizi dugun urgentziak eskatzen duen azkartasunarekin garatu ahal izateko, erabakigarria da Proiektu Estrategikoen Zuzendaritza Nagusiari aurrekontu handiagoa eta askatasun eta arintasun handiagoa ematea administrazio publikoaren berezko izapideetan. “Despopulazioa izugarrizko abiaduran doa, eta despopulazioaz arduratzen den Nafarroako Gobernuaren atala despopulazioaren erritmo berean joatea behar dugu”.
Baliabide gehiago Nafarroari aberastasuna ematen dion lurralde batentzat
“Ez dugu museo bat izan nahi, eta ez dugu gure lurraldea zaindu nahi soilik begiratuak eta batzuetan ustiatuak izateko”. Pirinioko Mahaiak oroitarazten du klimaren krisia errealitate bat dela. Basorik gabe ez genuke izango ez aire garbirik, ez edateko urik, ez bizitzeko behar ditugun elikagaietako asko. Eta Nafarroa gure merindadeko basoen eta uraren zordun da.
“Ez gara argazkiak ateratzeko erakusleiho bat. Bere lurrean bete-betean bizi nahi duen herria gara. Gazteek ez dezatela hirira joan behar ikasi ahal izateko. Zerbitzuak gure habitat naturaletik hurbil egotea. Denok berdinak garela dioen teoria errealitate bat izatea”.
Pirinioetako Mahaiak martxoaren 24, 25 eta 26an lurraldearen errealitatea erakusteko eta etorkizunari buruz eztabaidatzeko egingo den hurrengo topaketa bezalako ekimenak proposatzen jarraituko du. Pirinioetan egiten ari denari balioa emateko topaketa izango da.
Azkenik, nabarmendu behar da Parlamentuari, alderdi politikoei eta Nafarroako Gobernuari, beren erakunde guztien bitartez, esaten diegula, borondateaz gain, zeina frogatuta baitago eta estimatu eta gertu sentitzen badugu ere, bitartekoak, baliabideak eta begiradak jar ditzala; hustutzen ari diren lurraldeen eta bertako biztanleen esku jar dezala finantzaketa eta esparru juridiko eta politiko bat, orain pairatzen ari garen gaitz hori geldiarazteko eta iraultzeko aukera emango duena.
